Św. Franciszek: od bogacza do świętego kochającego świat

Życie św. Franciszka: od rycerza do ubogiego z Asyżu

Syn kupca i król biesiad

Franciszek z Asyżu, a właściwie Giovanni di Pietro di Bernardone, przyszedł na świat w zamożnej rodzinie kupieckiej w Asyżu, prawdopodobnie w roku 1181 lub 1182. Jego ojciec, Pietro di Bernardone, był zamożnym kupcem sukienniczym, co zapewniało młodemu Franciszkowi życie w dostatku i dostępie do dóbr materialnych. Franciszek dorastał w atmosferze beztroski, czerpiąc garściami z uroków młodości. Znany był z zamiłowania do wystawnych uczt, hucznych zabaw i życia towarzyskiego, które często przypominały królewskie biesiady. Jego młodzieńcze lata upływały na zabawach, śpiewach i towarzystwie rówieśników, którzy podziwiali jego blichtr i swobodę. Choć jego ojciec marzył dla niego o karierze kupieckiej, młody Franciszek coraz bardziej skłaniał się ku rycerskim ideałom i pragnął sławy na polu bitwy.

Nawrócenie i spotkanie z trędowatym

Przełomowym momentem w życiu Franciszka było jego głębokie nawrócenie, które nastąpiło około 1205 roku. Dotychczasowe, beztroskie życie, pełne ziemskich przyjemności, zaczęło tracić dla niego znaczenie. Choć dokładne okoliczności tego duchowego przełomu są przedmiotem rozmaitych interpretacji, wielu świadków podkreśla znaczenie spotkania z trędowatym. W tamtych czasach trąd był chorobą budzącą powszechny strach i odrazę, a trędowaci byli izolowani od społeczeństwa. Franciszek, który jeszcze niedawno był symbolem blichtru i zabawy, postanowił przełamać społeczne tabu. Zamiast odwrócić się z obrzydzeniem, podszedł do chorego, ucałował jego dłoń i ofiarował mu jałmużnę. To niezwykłe spotkanie stało się dla niego punktem zwrotnym, impulsem do radykalnej zmiany życia i przyjęcia drogi pokuty i ubóstwa. To właśnie w tym momencie zaczął dostrzegać piękno w tym, co odrzucone i cierpiące, odnajdując w nich odbicie cierpiącego Chrystusa.

Wezwanie: „Franciszku, napraw mój Kościół!”

Po swoim nawróceniu, Franciszek zaczął odczuwać silne wezwanie do życia w całkowitym ubóstwie i pokucie, na wzór życia Chrystusa. W poszukiwaniu duchowego ukierunkowania, często udawał się do opuszczonych kościołów, pogrążając się w modlitwie. Jedno z takich miejsc, kościółek św. Damiana w pobliżu Asyżu, stał się świadkiem kluczowego momentu w jego życiu. Podczas modlitwy przed krucyfiksem, Franciszek usłyszał wyraźny głos, który skierował do niego słowa: „Franciszku, napraw mój Kościół!”. To wezwanie, początkowo interpretowane dosłownie jako potrzeba fizycznej odbudowy zrujnowanej świątyni, okazało się znacznie głębszym przesłaniem. Franciszek zrozumiał, że Chrystus wzywa go do odnowy duchowej całego Kościoła, który w tamtych czasach borykał się z licznymi problemami wewnętrznymi i zewnętrznymi. To wezwanie stało się fundamentem jego przyszłej misji i drogi życiowej.

Wyrzeczenie ojca i założenie wspólnoty

Głębokie przemiany duchowe Franciszka nie pozostały bez echa w jego rodzinnym domu. Jego ojciec, Pietro di Bernardone, nie akceptował radykalnych zmian w życiu syna, które oznaczały porzucenie dotychczasowych planów i wyrzeczenie się majątku. Konflikt narastał, aż w końcu doszło do publicznego wyrzeczenia się dóbr materialnych przez Franciszka. Zrzekł się on wszystkich praw do ojcowizny, w akcie pełnego podporządkowania się Bogu i ubóstwu. W obliczu biskupa Asyżu, Franciszek publicznie zdjął swoje ubranie, symbolicznie oddając wszystko, co posiadał. Ten symboliczny akt uwolnił go od więzów materialnych i pozwolił mu w pełni poświęcić się służbie Bogu i bliźnim. Wkrótce wokół niego zaczęli gromadzić się inni młodzi mężczyźni, zainspirowani jego przykładem i pragnący żyć w podobnym duchu. W 1209 roku papież Innocenty III, mimo początkowych obaw, ustnie zatwierdził regułę życia Franciszka i jego pierwszych braci, dając początek zakonowi Braci Mniejszych, znanemu dzisiaj jako franciszkanie.

Duchowość i dziedzictwo Franciszka z Asyżu

Założyciel zakonów franciszkańskich i klarysek

Św. Franciszek z Asyżu nie tylko odnowił duchowość Kościoła poprzez swój własny przykład życia, ale również stał się założycielem kilku znaczących zakonów, które po dziś dzień kontynuują jego ideały. Najbardziej znanym jest Zakon Braci Mniejszych, który skupiał mężczyzn pragnących naśladować Chrystusa w ubóstwie, pokorze i braterskiej miłości. Jednakże jego duchowe oddziaływanie sięgnęło dalej. W 1212 roku, za jego inspiracją, Klara z Asyżu, młoda szlachcianka, porzuciła swoje dobra materialne i założyła zakon klarysek. Klaryski, żyjąc w klauzurze, kontynuowały franciszkański ideał ubóstwa i modlitwy, stając się duchowym wsparciem dla świata. Ponadto, Franciszek przewidział również możliwość życia w duchowości franciszkańskiej dla osób świeckich, które nie mogły porzucić swoich rodzin i pracy. Tak powstał Trzeci Zakon, znany dzisiaj jako Franciszkański Zakon Świeckich, umożliwiający świeckim żyjącym w świecie realizację ewangelicznych ideałów w codziennym życiu.

Pierwszy stygmatyk i „alter Christus”

Jednym z najbardziej niezwykłych i poruszających aspektów życia św. Franciszka jest fakt otrzymania przez niego stygmatów. We wrześniu 1224 roku, na górze La Verna we Włoszech, podczas intensywnej modlitwy i postu, Franciszek otrzymał od Chrystusa rany na dłoniach, stopach i boku, odzwierciedlające rany ukrzyżowanego Jezusa. To wydarzenie, uznawane za pierwszy w historii Kościoła przypadek stygmatyzacji, było dla niego zarówno wielkim darem, jak i ciężkim cierpieniem. Otrzymanie stygmatów umocniło jego więź z Chrystusem i potwierdziło jego rolę jako „alter Christus”, czyli „drugiego Chrystusa”, człowieka, który w swoim życiu tak głęboko naśladował Jezusa, że stał się Jego żywym obrazem. Jego duchowość opierała się na naśladowaniu Chrystusa w każdym aspekcie życia, od ubóstwa i pokory, po miłość do bliźniego i całej stworzenie.

Kult, patronat i dzień obchodów

Kult św. Franciszka z Asyżu rozprzestrzenił się błyskawicznie po jego śmierci, a jego świętość została oficjalnie uznana przez Kościół zaledwie dwa lata po jego odejściu. Kanonizacja Franciszka nastąpiła 16 lipca 1228 roku przez papieża Grzegorza IX. Od tego czasu jego postać jest czczona na całym świecie, a jego duchowość inspiruje miliony ludzi. Św. Franciszek jest patronem wielu grup i środowisk. Jest patronem Włoch i jego rodzinnego miasta Asyżu, a także licznych zakonów, w tym franciszkanów, klarysek i franciszkanów świeckich. Jego głęboka miłość do natury i zwierząt sprawiła, że jest również uznawany za patrona ekologów i zwierząt, co podkreśla jego unikalną więź z całym stworzeniem. Jego wspomnienie liturgiczne obchodzone jest uroczyście 4 października, co przypomina o dniu jego śmierci i nadaje mu szczególne znaczenie dla wiernych poszukujących inspiracji w jego życiu.

Pisma i twórczość św. Franciszka

„Pieśń słoneczna” i inne dzieła

Św. Franciszek z Asyżu, choć znany przede wszystkim ze swojej duchowości i przykładu życia, pozostawił po sobie również cenne pisma, które stanowią ważny element jego dziedzictwa. Jego najbardziej znanym i ukochanym dziełem jest „Pieśń słoneczna” (zwana też „Pieśnią stworzenia”), poetycki hymn pochwalny na cześć Boga, wyrażający głęboką miłość i wdzięczność za całe stworzenie. W tej pięknej pieśni Franciszek wychwala słońce, księżyc, gwiazdy, wodę, ogień, ziemię, a nawet śmierć, widząc w nich przejawy Bożej dobroci i miłości. Oprócz „Pieśni słonecznej”, do jego najważniejszych pism należą „Reguła zatwierdzona” z 1223 roku, która stanowi podstawę życia zakonnego Braci Mniejszych, oraz jego „Testament” z 1226 roku, napisany tuż przed śmiercią, będący ostatnim przesłaniem do swoich współbraci. W swoich pismach Franciszek ukazuje głębię swojej duchowości, opierającej się na ubóstwie, pokucie, miłości do Boga i bliźniego, a także na radosnym przyjęciu życia i całego stworzenia.

Św. Franciszek w kulturze i sztuce

Kultura i sztuka

Postać św. Franciszka z Asyżu od wieków fascynuje artystów, pisarzy i twórców, znajdując swoje odbicie w niezliczonych dziełach kultury i sztuki. Jego niezwykłe życie, pełne duchowych przemian, wyrzeczenia i głębokiej miłości do Boga i całego stworzenia, stało się natchnieniem dla malarzy, rzeźbiarzy, kompozytorów i pisarzy. Ikonografia przedstawiająca świętego ukazuje go zazwyczaj w prostym habicie franciszkańskim, często ze stygmatami na dłoniach i stopach, symbolizującymi jego głęboką więź z Chrystusem. Nierzadko towarzyszą mu zwierzęta, takie jak wilk, ptaki czy baranek, co podkreśla jego słynną miłość do natury. W literaturze i filmie jego postać pojawia się w wielu biografiach, dramatach i filmach fabularnych, które próbują uchwycić złożoność jego osobowości i głębię jego duchowości. Jego przykład życia, oparty na Ewangelii, ubóstwie i pokucie, nadal inspiruje ludzi na całym świecie, przypominając o wartościach takich jak miłość, braterska więź i szacunek dla każdego stworzenia. Nawet w XXI wieku jego wpływ jest widoczny, czego dowodem jest wybór imienia Franciszek przez papieża Franciszka w 2013 roku, co podkreśla jego ponadczasowe znaczenie dla Kościoła i świata.